چرا تولید خودرو برقی جدی گرفته نمی‌شود؟
چرا تولید خودرو برقی جدی گرفته نمی‌شود؟ تولید خودرو برقی ۳۰درصد تولید ناخالص ملی برای کشور آورده خواهد داشت
«آورده خودروهای برقی برای حاکمیت، دست‌کم معادل 30درصد تولید ناخالص داخلی (جی‌دی‌پی) است و اگر از حجم تنگ‌نظری‌ها، محدودیت‌ها، تصدی‌گری‌ها، عملکرد لَخت و فشل مجموعه‌های ذی‌ربط کم شود، در حوزه تولید این خودروها اتفاق‌های بهتری رخ می‌دهد».
این جملات بخشی از اظهارات دبیر کارگروه اینترنت اشیا ستاد اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری است. صدرا فانی در گفت‌وگو با قدس از میزان پیشرفت و امکان پیاده‌سازی خودروهای برقی در کشور می‌گوید و از بی‌عملی دستگاه‌های مرتبط به‌ویژه وزارت صمت در قبال این فناوری انتقاد می‌کند.
گلوگاه‌های سخت‌افزاری خودرو برقی
فانی در تشریح توان تولیدی کشور در حوزه خودروهای برقی (Electric vehicle ) می‌گوید: در خودروهایEV مجموعه‌ای از فناوری‌های سخت‌افزاری و مغزافزاری وجود دارد و در حالی که خودروهای احتراقی فعلی نزدیک به 30 هزار قطعه و موتور این خودروها به تنهایی 10 هزار قطعه دارد، خودرو برقی از پیچیدگی مکانیکی بسیار کمتری برخوردار است و عمده پیچیدگی‌های این خودرو به بخش مغزافزار مربوط می‌شود. به عقیده این کارشناس حوزه اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال، گزینه بهتر برای موتور خودروهای برقی در کشور می‌تواند «رلوکتانس‌ها» باشد که توان تولید آن در داخل کشور وجود دارد. فانی گلوگاه سخت‌افزاری دیگر خودروهای برقی را باتری می‌داند و خاطرنشان می‌کند: هرچند برخی مجموعه‌ها مانند صبا باتری و مپصا ادعاهایی مبنی بر داشتن چرخه فناوری مربوط به فراوری باتری لیتیومی دارند، اما این ادعاها صحت ندارد و هنوز این چرخه را به طور کامل نداریم، اما می‌توانیم زنجیره تأمین آن را با هزینه بالا داشته باشیم.
حال مغزافزارها خوب نیست
دبیر کارگروه اینترنت اشیا ستاد اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست‌جهموری مهم‌ترین بخش خودروهای برقی را حوزه مغزافزار یا سیستم اِی‌دی‌اِی‌اس می‌داند و می‌گوید: سیستم‌های کنترلی، نظارتی و بینایی در این حوزه می‌گنجد. نمره توان داخلی در تولید فناوری رادار خودرویی 70 از 100 است و محصول ایرانی در این حوزه تولید شده است. در فناوری عملگرها، ترمز اتومات اضطراری (اِی‌ایی‌بی) و کروز کنترل، وضعیت بدی نداریم، اما وضعیت به خوبی چشم‌انداز نیست، چراکه از نبود زیرساخت‌های خودرویی رنج می‌بریم و اگر این خلأها مرتفع شود، داشتن یک سکوی(پلتفرم) جامع قابل تحقق است. به عقیده این کارشناس اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال، فناوری اِی‌ایی‌بی به تنهایی 40درصد از تصادفات جاده‌ای آمریکا را کاهش داده، بنابراین این فناوری برای ایران که با آمار بالای تصادفات مواجه است، ضروری است. او تأکید می‌کند: حوزه خودروهای برقی نباید انحصاری باشد و توسعه در این حوزه باید براساس استانداردها دنبال شود تا انحصار به طور کامل شکسته شود.
وزارت صمت گلوگاه اصلی است؟!
فانی درباره عملکرد وزارت صمت در خصوص خودروهای برقی می‌گوید: بدنه وسیع وزارت صمت، به عملکرد ضعیف این وزارتخانه در قبال خودروهای برقی منجر شده است به طوری که حتی نمی‌داند چه باید بکند. ما در بخش دانش‌بنیان با سرمایه‌ای خوب، خطی جدید در پروژه‌های پیشران و حوزه مغزافزار تعریف کردیم و به وزارت صمت گفتیم اصلاً نمی‌خواهیم تعهدی متقبل شوید، بلکه فقط در لایه میانی و نه وزارت، اولویت و ضرورت این پروژه‌ها را تأیید کنید و نامه بهره‌برداری بدهید، اما این کار را نکردند. بر این اساس به نظر می‌رسد خود وزارت صمت یک گلوگاه در مسیر تولید خودروهای متصل است. به باور وی، مپنا هم در این زمینه فعالیت‌هایی را آغاز کرده و قصد دارد به برخی سکوها وارد شود، اما تاکنون در تعمیق در بومی‌سازی داخلی، ورود اثربخشی نداشته و بیشتر حوزه بیزینس را تقویت کرده است.
به گفته فانی، در مجموع سایپا، شرکت جامع تحقیق و توسعه فناوری‌های خودرو (جتکو) و با اندکی اغماض مپنا را می‌توان به عنوان پیشگامان ورود به این حوزه دانست، اما اینکه چنین ورودی منجر به محصول شود، قطعی نیست.
وی تأکید می‌کند: با دلار 50 هزار تومانی امکان رقابت نداریم و برای مثال نمی‌توانیم رادار 300 دلاری را وارد کنیم و به قیمت 600 دلار بفروشیم هرچند این اتفاق در خودروسازی‌های داخلی رخ می‌دهد. به عقیده من اگر از تنگ نظری‌ها، محدودیت‌ها، تصدی‌گری‌ها، عملکرد فشل و لخت مجموعه‌ها کم شود در حوزه خودروهای برقی اتفاق‌های بهتری می‌افتد، اما متأسفانه در وزارت صمت همچنان تفکر زمان فاطمی‌امین حکمفرماست و با اینکه او را به دلیل سیاست‌های خودرویی کنار گذاشتند، هنوز معاونت خودرویی تغییری نکرده و رویکردها همچنان از دولت دوازدهم تاکنون ثابت مانده است. فانی ادامه می‌دهد: سال 79 دو خودروساز اعلام کردند به دلیل فشارهای تحریمی به تأمین مالی نیاز دارند. آن زمان به ایران‌خودرو و سایپا حدود 8 میلیارد دلار (معادل 56 هزارمیلیاردتومان) تزریق شد در حالی که ایلان ماسک برای راه‌اندازی گیگا فکتوری 900 میلیون دلار هزینه کرد که سالی 900 هزار دستگاه خودرو برقی تولید می‌کند!
دولت فقط تعهد خرید بدهد
دبیر کارگروه اینترنت اشیا ستاد اقتصاد دانش‌بنیان دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست‌جهموری خاطرنشان می‌کند: جامعه دانش‌بنیان کشور در حوزه مغزافزار پروژه‌های خوبی تعریف و اعلام کرده از دولت پول نمی‌خواهد، بلکه تعهد خرید تولیدات را می‌خواهد. از دولت خواسته‌ایم بگوید رسیدن به کدام شاخص‌ها را مدنظر دارد و خودش به عنوان ناظر در کنارمان قرار گیرد. فانی ادامه می‌دهد: در حوزه خودروهای برقی در لایه صفر هستیم و به ادبیات‌سازی در این زمینه نیاز داریم، چون این خودروها برای حاکمیت، دست‌کم معادل 30 درصد «جی‌دی‌پی» آورده دارد.
خبرنگار: فرزانه غلامی